ලක්දිව වැඩවසම් ආර්ථික ක්රමයක් වූ බවට උපකල්පනය කරමින් සම්භාව්‍ය සිංහල සාහිත්‍ය කෘති විචාරයට ලක් කිරීම වර්තමානයේ විලාසිතාවක් බවට පත් ව ඇත. මේ නිසා ශ්රී ලාංකේය සංස්කෘතිය පිළිබඳ සාවද්‍ය මතවාද බිහි ව ඇත. මේ අධ්‍යයනයෙන් අපගේ අවධානය යොමු වන්නේ වැඩවසම් අර්ථ ක‍්‍රමය ශ්රී ලංකාවේ ක‍්‍රියාත්මක වූයේ ද යන්නත් එම සංකල්පය සිංහල සාහිත්‍ය විචාරයට අවතීර්ණ වූ ආකාරයත් සලකා බැලීමත් ය.
වැඩවසම් ක‍්‍රමය – වැඩවසම් ක‍්‍රමය වූ කලි මධ්‍යතන යුරෝපයේ පැවති භූමිය පදනම් කරගත් දේශපාලන ආර්ථික ක්රමයකි ක්රමයකි. යුරෝපයේ මුල් වරට මේ අර්ථ ක‍්‍රමය ක‍්‍රියාත්මක වන්නේ ප‍්‍රංශයේ නෝමන්වරුන්ගේ ආගමනයෙන් අනතුරු ව ය. එය එංගලන්තයට හඳුන්වා දෙනු ලැබුවේ පළමු වැනි විලියම් රජු විසිනි. වැඩවසම් සමාජයේ ප‍්‍රධානියා වූයේ රජු ය. ඔහු යටතේ රදලයින් සහ ප‍්‍රවේණි දාසයන් (වහලුන්) ලෙසින් වූ සමාජ ස්තර දෙකක් පැවතිණි. භූමිය රජුගේ ඒකාධිකාරයට යටත් විය. රජුගේ පරමාධිපත්‍යයට යටත් වූ භූමියේ කොටසක් ඔහු තමන්ගේ පෞද්ගලික අවශ්‍යතා සඳහා යොදා ගත්තේ ය; තවත් කොටසක් පල්ලියේ පැවැත්ම සඳහාත් ඉතිරිය රදලයින්ගේ යැපීම සඳහාත් වෙන් කෙරිණි. රදලයින් සඳහා වෙන් වූ භූමිය රාජ්‍ය පාලනය සඳහා වූ රාජ්‍ය අයභාරය ලබා ගැනීමේ ආදායම් මාර්ගය ලෙසින් ද භාවිත විය. එබැවින් රජු රදලයින් විසින් වගා කරවනු ලැබූ භූමියෙන් ලබන ආදායමෙන් කොටසක් බදු වශයෙන් ඔවුන්ගෙන් ලබා ගත්තේ ය.
රදලයින් වෙත ඉඩම් පැවරීමේ දී බලපැවැත් වූ මූලික පදනම වූයේ ප‍්‍රදානය ලබන වංශාධිපතියා රජුට හිතවත් ව සහ විශ්වාසවන්ත භාවයෙන් යුක්ත වීමයි. රජු රදලයින්ට ඉඩම් පැවරීමේ දී සදාකල්හි රජුට විශ්වාසවන්ත භාවයෙන් කටයුතු කරන බවට දිව්රා සපථ කරගැනීමක් සිදු විය. රදලයින් වෙත මහා පරිමාණයෙන් පවරනු ලැබූ මේ ඉඩම් හඳුන්වනු ලැබූයේ නින්දගම් ලෙසිනි. මෙසේ රාජ්‍ය ඉඩම් ලද්දවුන් සාමිවරුන් හෙවත් බැරන් නමින් හැඳින්විණි. රජයෙන් ලැබුණු මේ භූමිය පිළිබඳ ව රදලයින් වෙත ඉමහත් බලයක් පැවරිණ. ඉඩම් ලැබීමෙන් අනතුරු ව ඔවුනට අදාළ භූමියේ කටයුතු කිරීම සඳහා පරිපාලන සහ අධිකරණ බලය ද පැවරිණි. එබැවින් මේ නින්දගම්වල බලපැවැත්වූයේ භූමිය හිමි වංශාධිපතින්ට අවේණික වූ බදු ක්රමයකි. එසේ ම අධිකරණ හා පරිපාලනය උදෙසා ද පැවතියේ එවැනි ම තමනට අභිමත වූ විධි ක‍්‍රමයන් ය. මෙහි දී මූලික මානුෂික අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ කිසි ලෙසකින් හෝ අවධානයක් යොමු වූයේ නැත. රදලයින් විසින් රාජ්‍ය භාරය සඳහා කරන ලද බදු ගෙවීමට අමතර ව සිදු කළ යුතු විශේෂ රාජකාර්යයක් ද විය. එනම් රාජ්‍ය අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් යුද සේවා සැපයීම යි. මේ යුද සේවා සැපයීමේ දී නයිට්වරුන්ගේ සහය බැරන්වරුන් වෙත ලැබිණ.
වැඩවසම් සමාජයේ බැරන්වරුන්ගෙන් අනතුරු ව ඉහළ සමාජ තත්ත්වය හිමි වූයේ නයිට්වරුන් වෙත ය. බැරන්වරුන් තරම් ධනයෙන් ආඪ්‍ය නො වුන ද නයිට්වරුන් ද අයත් වුයේ රදල පෙළපතට ය. බැරන්වරුන් රජුගෙන් ලබා ගත් ඉඩම් වගාව සඳහා යොමු වූයේ නයිට්වරුන් වෙතට ය. නයිට්වරු තම අවශ්‍යතාවට යම් ඉඩම් ප‍්‍රමාණයක් වෙන් කර ඉතිරිය වහලුන් හෙවත් ප‍්‍රවේණි දාසයන් වෙත වගා කිරීම සඳහා යොමු කළහ. නයිට්වරුන් තමන් විසින් ලබා ගන්නා ලද භූමිය උදෙසා කළ යුතු කාර්යයන් අතර රාජ්‍ය අවශ්‍යතා සඳහා යුද සේවා සැපයීම ප‍්‍රධාන විය. යුද හමුදා සංවිධානය හා පාලනය පැවරී තිබුණේ නයිට්වරුන් වෙත ය. එයට අමතර ව නයිට්වරුන් විසින් රදලයින්ගේ නින්දගමටත් ඔහුගේ කුටුම්බයටත් ආරක්ෂාව සැපයීම කළ යුතු විය.
නයිට්වරු තමන් ලැබු ඉඩම් වහලුන් ලවා වගා කර වූ අතර එයට කුලිය ලෙස වහලුන්ට ලැබුණේ ජීවත් වීම සඳහා ප‍්‍රමාණවත් වූ කුඩා ඉඩම් කැබැල්ලකි. වහලුන් තමන් ලත් ඉඩම වෙනුවෙන් තම මුළු ජීවිත කාලය ම නයිට්වරයාට නොමිලයේ සේවය කළ යුතු විය. වහලාට හිමිකම් හෝ අයිතිවාසිකම් කිසිවක් නො වී ය; උපතින් ම භූමියෙහි සිරකාරයෙක් වූ බැවින් තමන් උපත ලත් නින්දගමෙන් පිට වීමට නොහැකි විය; පෞද්ගලික දේපල කිසිවකට හිමිකමක් ද නොතිබිණ; අධ්‍යාපනය ලැබීමේ හිමිකමක් හෝ වරප‍්‍රසාදයක් ද නො වී ය; එබැවින් ම සාක්ෂරතාවෙන් ද තොර විය; තම ඉඩම් වගා කිරීමේ දී රදලයින් විසින් ප‍්‍රවේණි දාසයින්ගේ ශ‍්‍රමය උපරිම අන්දමින් ලබාගත් අතර, එහි දී ස්ත‍්‍රී පුරුෂ, බාල, මහලු භේදයකින් තොර ව කටයුතු කෙරිණ. ප‍්‍රවේණි දාසයාගෙන් තමන්ට ලැබෙන සේවාව පිළිබඳ ව සෑහීමට පත් නො වන රදලයින්ට තම වහලුන්ට දඬුවම් කිරීමේ බලය ද ලැබී තිබිණ. දඬුවම් කිරීමෙන් සෑහීමකට පත් නො වන රදලයින්ට තම ප‍්‍රවේණි දාසයා වෙනත් අයෙකුට විකුණා දැමිය හැකි විය. මෙලෙස ප‍්‍රවේණි දාසයා ඉඩම් හිමියාගේ දේපලෙහි කොටසක් ව පැවති බැවින් ඔහුගේ ජීවිතය අතිශයින් ම දුඃඛිත විය.
ශ්රී ලාංකේය සමාජය –
ශ්රී ලංකාවේ සංස්කෘතිය පිළිබඳ සලකා බැලීමේ දී භාරතීය මහා සංස්කෘතිය අඩු වැඩි වශයෙන් එයට බලපා ඇති බව පැහැදිලි වේ. බොහෝ දුරට භාරතීය පරිපාලන ක‍්‍රමයයන්හි ආභාසය ද ලාංකිකයන් විසින් ලබන්නට ඇතැයි කිව හැකි ය. රජතුමා රාජ්‍ය පාලනයේ දී රටේ පැවති චාරිත‍්‍ර සහ පාරම්පරික සංස්ථාවන්ට අනුකූල ව කටයුතු කළේ ය. එහි දී බෞද්ධාගමික බලපෑම මූලික විය. රාජ්‍ය බලය ආරක්ෂා කරගැනීම සඳහා රජුට ස්ථාවර යුද හමුදාවක් නො වී ය. රජුගේ අංගාරක්ෂක හමුදාවක් පමණක් ස්ථාවර ව පැවතිණ. රාජ්‍ය ධර්මයන් උල්ලංඝනය කරමින් කටයුතු කරන ලද අවස්ථාවන්හි රටවැසියෝ රජුට විරුද්ධ ව කැරලි ගැසූහ.
ශ්රී ලංකාවේ පැවතියේ ස්වයං පෝෂණ අර්ථ ක්රමයකි. හුවමාරුව සහ අත්තම් ක‍්‍රමය මෙහි දී මූලික විය. කුල ක‍්‍රමය මූලික ව සමාජ ව්‍යුහය සකස් විය. භූමියේ අධිපති වූයේ රජු ය. එසේ වුව ද වැසියන් විසින් භුක්ති විඳින ලද ඉඩම් කෙරෙහි රජුගේ බලපෑමක් නො වී ය. අස්වාමික ඉඩම් රාජ සන්තක සේ සැලකිණි. ඉඩම් අයිතිය ප‍්‍රවේණියෙන් හිමි වූ බැවින් එය උසස් ම දේපල අයිතිය සේ සැලකිණ. ඉඩම් සහ දේපල අයිති වූයේ ඒ සඳහා ඉටු කළ යුතු සේවය හෝ රාජකාරිය මත ය. රාජකාරිය සම්බන්ධ වූයේ පුද්ගලයාට නො ව ඉඩමට ය. සේවා සැපයීමට නොහැකි වූයේ නම් හෝ අකමැති වූයේ නම් ඉඩමේ භුක්තිය අත් හැරිය යුතු ය. රාජකාරිය ඉටු කළ යුතු වූයේ පුරුෂයන් පමණි. ස්ත‍්‍රීහු පොදු රාජකාරියෙන් මිදුනාහු ය. කාන්තාවන් සඳහා වෙන් වූ ඒක ම රාජකාරිය ලෙසින් පැවතියේ දේවාලයන්හි ආලත්ති බෑම සහ නර්තනය පමණි. ඒ සඳහා ඔවුනට ඉඩම් ප‍්‍රදානය කෙරිණි.
ලක්දිව ද වහල් සේවා පැවති බවට සාධක අැත. මෙහි දී භාරතයේ පැවති ක‍්‍රමයට සමාන ක්රමයක් ක‍්‍රියාත්මක වූ බව පෙනේ. ලක්දිව දාසයන් යුරෝපීය නිදර්ශනට වඩා වෙනස් වන්නේ තම ස්වාමියා හා තමන් අතර වූ මානවීය සබඳකම මත ය. ඔවුන්ගේ යැපීම සඳහා ස්වාමිවරු ඉඩකඩම් සහ ගවයින් පවරා දුන්හ. මේ දාසයින් නම්බුවෙන් හැරෙන්නට අන් සියලු කරුණු අතින් සිය ස්වාමිවරුන්ට පහත් නො වූ බව කියැවේ. මේ ක‍්‍රමය නොසලකා කටයුතු කළ ස්වාමිවරුන් සිටි බවට ද තොරතුරු වේ. සමස්තයක් ලෙස ලක්දිව දාසයන් වඩාත් නිවහල් දිවිපෙවතක් ගත කළ බව පැහැදිලි ය.
පූර්වෝක්ත කරුණු සලකා බැලීමේ දී පෙනී යන්නේ ශ්රී ලංකාවේ යුරෝපයේ පැවති ආකාරයේ පරිපාලන ව්‍යුහයක් ශ්රී ලංකාවේ නොපැවති බවත් මේ රටෙහි වැඩවසම් ක‍්‍රමය ක‍්‍රියාත්මක නො වූ ආකාරයත් ය.
වැඩවසම් ක‍්‍රමය ආනයනය කිරීම – අධිරාජ්‍යවාදීන් විසින් තම පාලිතයන්ගේ ආත්ම ශක්තිය සහ ආත්ම විශ්වාසය බිඳ හෙලා ඔවුනගේ එඩිය මැඩීම සඳහා නොයෙක් අන්දමේ උපාය මාර්ග අනුගමනය කළ ආකාරය යටත් විජිත ඉතිහාසය පරීක්ෂා කිරීමෙන් දැක ගත හැකි ය. නිදර්ශනයක් ලෙසින් 1832 කෝල්බෲක් කොමිසම මගින් රාජකාරි ක‍්‍රමය අවලංගු කරනු ලබන්නේ වැඩවසම් ලක්ෂණයක් ඉවත් කිරීමේ සද්භාවයෙන් ලෙස හැඳින්වුව ද, සත්‍ය වශයෙන් ම සිදු වූයේ සාම්ප‍්‍රදායික ස්වයං පෝෂණ අර්ථ ක‍්‍රමය විනාශ කිරීමේ පදනම ඇති කිරීමයි. 1848 මුඩුබිම් පණත මගින් සිදු කෙරෙන්නේ රාජ්‍යයත්, රටවැසියාත්, භූමියත් අතර තිබූ දීර්ඝ කාලීන සම්බන්ධතාව බිඳ දැමීමෙන් අනතුරු ව, වැසියාට අයිතිවාසිකම් කීමට නොහැකි වූ සියලු ඉඩම් රාජසන්තක කිරීමයි. ඒ මගින් අධිරාජ්‍ය අවශ්‍යතා සඳහා එනම් රාජ්‍ය අයභාරය අඩු කර ගනිමින් වැවිලි ආර්ථිකය සඳහා වූ මාර්ග විවර කර ගැනීම ය.
තමන්ගේ හීනමානය නිසා, ඉංග‍්‍රීසීහූ තමන් ශිෂ්ටාචාරවත් වීමටත් පෙර සිට ඉතා උසස් සංස්කෘතියට හිමිකම් කී ලාංකිකයන්ගේ එඩිය බිඳ දැමීමත්, යටත් වැසියා තමන්ට වඩා පහත් තත්ත්වයේ අයෙකු ලෙස සැලකීම සඳහාත් විවිධ උපක‍්‍රම අනුගමනය කළහ. එබැවින් පැරණි ලක්දිව පැවති පරිපාලන ව්‍යූහය ඔවුන්ගේ අශිෂ්ට අර්ථ ක‍්‍රමය වූ වැඩවසම් ක‍්‍රමය හා සමගාමී කරන්ට ඔවුහු උත්සාහ දැරූහ. ඔවුන් බලාපොරොත්තු වූවාටත් වඩා ඉහළින් දීන වූ ආත්ම ෙගෟරවයෙන් හා හීන වූ ආත්ම විශ්වාසයෙන් යුතු වූ ලාංකිකයන් විසින් ම එම කාර්යය සිදු කරනු ලැබී ය. එම ක‍්‍රියාමාර්ගයේ ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙසින් අද විශ්වවිද්‍යාල පද්ධතියෙහි පවා ඇතැම් ආචාර්ය මහාචාර්යවරුන් මේ වැඩවසම් මිථ්‍යාව භාවිත කරමින් තවදුරටත් අවිද්‍යාවෙහි ගැලී සිටිති. සිංහල සාහිත්‍ය විචාරයේ දී එම භාවිතය මගින් සම්භාව්‍ය සිංහල සාහිත්‍යය අවප‍්‍රමාණයටත් හෑල්ලුවටත් පත් කර ඇත.
ලාංකිකයන්ගේ ඖදාර්ය හීන කිරීමේ වෑයමක් ලෙසින් වැඩවසම් මිථ්‍යාව ලාංකිකයන් අතර තහවුරු කිරීම සඳහා පාසල් අධ්‍යාපනය භාවිතයට ගැනිණි. මෙහි දී 1935 වර්යේ සිට 1970 දක්වා වූ වසර 35 කාලයක් පුරා අධ්‍යාපන දෙපාර්තමේන්තුවේ නිර්දේශිත පාඨ ග‍්‍රන්ථයක් වශයෙන් භාවිත කාණ්ඩ හතරකින් යුතු අපේ උරුමය නම් වූ ඉතිහාස ග‍්‍රන්ථය සිදුකර ඇති හානිය අතිවිශාල ය. ශ්රී ලංකාවට නිල වශයෙන් වැඩවසම් ක‍්‍රමය හඳුන්වා දෙමින් 1935 වර්ෂයේ දී මේ කෘතිය නිර්මාණය කරනු ලබන්නේ ආචාර්ය ජී. සී. මෙන්ඩිස් විසිනි. මොහු පසු කලක දී සාහිත්‍ය චක‍්‍රවර්ති උපාධියකින් ද සම්මානිත ය.
පූර්වෝක්ත කෘතිය සඳහා පූර්විකාව සපයා ඇත්තේ එවකට කොළඹ විශ්වවිද්‍යාල විද්‍යායතනයේ ඉතිහාසය පිළිබඳ මහාචාර්ය ව සිටි එස්. ඒ. පේක්මන් විසිනි. මහාචාර්ය පේක්මන් විසින් යථාර්ථයෙන් බැහැර වූ එම කෘතියට සපයන ලද පූර්විකාවෙන් එය උසස් ශාස්ත‍්‍රීය කෘතියක් සේ හඳුන්වා ඇත්තේ තම අධිරජ්‍යවාදී අවශ්‍යතා සාක්ෂාත් කර දීමට මෙන්ඩිස් ඉදිරිපත් වූ බැවිනි:
‘ලංකාද්වීපයට දීර්ඝ ඉතිහාසයක් ඇත. එහි මුල් කොටසට මුළුමනින් ම පාහේ පදනම් වී ඇත්තේ මහාවංශ නම් දීර්ඝ පාලි කාව්‍යයි. ඇතැම් විට මහාවංශයේ ඒ ඒ කොටස් සංග‍්‍රහ කරන ලද්දේ එම කොටස්වලින් කියැවෙන දේවල් සිදු වූවාට බොහෝ කලකට පසු ය. එබැවින් මහාවංශයේ එන කරුණුවලින් කොපමණක් සැබෑ ද කොපමණක් හුදු ප‍්‍රබන්ධ ද කියා නිශ්චය කිරීම අතිශයින් දුෂ්කර ය. බොහෝවිට එය කිසිසේත් ම කළ නොහැකි ය.’
දේශීය මූලාශ‍්‍රය පිළිබඳ ශිෂ්‍යයින්ට සහ ගුරුවරුන්ට ඉදිරිපත් කරන මේ හැඳින්වීම අතිශයින් ම ඍනාත්මක ආකල්පයෙන් යුක්ත ය. එයින් විද්‍යාර්ථීන් විසින් මහාවංශය වැනි ඉතා වැදගත් ඓතිහාසික මූලාශ‍්‍රයක් පිළිබඳ ඇති කරගනු ලබන්නේ සැකයකි. මහාවංශයෙහි ඇතුළත් ඓතිහාසික කරුණු විවිධ පුරාවිද්‍යාත්මක සාධක සහ ඓතිහාසික හා සාහිත්‍යයික ලේඛන මගින් ද සත්‍ය බවට තහවුරු කර ඇති අතර අධිරාජ්‍යවාදී චින්තනයෙන් යුක්ත මහාචාර්ය පේක්මන් දේශීය සංස්කෘතිය අවතක්සේරුවට පත් කිරීමට ඉහත ප්‍රකාශයෙන් උත්සාහ ගෙන ඇත. මෙහි ප‍්‍රතිඵලයක් වශයෙන් පසුකාලීන ව මහාවංශය පිළිබඳ වූ විශ්වාසය බොහෝ විද්‍යාර්ථීන්ගෙන් ගිලිහී ගොස් ඇත.
එපමණක් නො ව මහාචාර්ය පේක්මන් විසින් අපේ උරුමය කර්තෘ පිළිබඳ කෙරෙන හැඳින්වීම මගින් තත් කෘතියේ ඇති සාවද්‍ය කරුණු පිළිගැනීමට විද්‍යාර්ථීන් පෙලඹ වීමක් ද විය. ඔහුගේ එම හැඳින්වීම ආචාර්ය මැන්ඩිස්ගේ ඉතිහාසය විකෘති කිරීම ඔහු ද පිළිගනිමින් සමස්ත ලාංකිකයනට එම මිථ්‍යාව පැවරීමකි:
‘ආචාර්ය මෙන්ඩිස් මහතා ලංකා ඉතිහාසයෙහි ප‍්‍රාග් යුරෝපීය කාලය විවේචනාත්මක ලෙසත්, විද්‍යාත්මක ලෙසත් හදාරා ඇති පඬිවරුන් ටිකදෙනාගෙන් එක්කෙනෙකි. ඔහු ‘මේ මේ කරුණු සැබෑ ය; මේ මේ කරුණු ප‍්‍රබන්ධ කථා’ යයි තෝරා බේරා දක්වා තිබෙන ආකාරය ද එසේ කළ නොහැකි ම තැන දී ලංකා ඉතිහාසයේ ගැටලු තැන් පිළිබඳ ව ‘මෙහි දී මේ ගැටලුව මෙසේ ලිහා ගත හැකි’ යයි කියා පැහැදිලි කර තිබෙන ආකාරය අතිදක්ෂය; එසේ ම ප‍්‍රශස්ත ය.’
අපේ උරුමය කෘතියේ අන්තර්ගතය පිළිබඳ සඳහන් කිරීමේ දී මහාවංශය විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද ඇතැම් කරුණු නිර්දය ලෙස ඉවත් කිරීමට මැන්ඩිස් සමත් වීම ගැන පේක්මන් විසින් දක්වනු ලබන්නේ ඉමහත් ප‍්‍රසාදයකි. පේක්මන් දරන මතය වන්නේ බොහෝ පැරණි රජවරුන්ගේ කාර්ය සාධනයේ දී ශීලාදී ගුණයක් ඇත්නම් එය අනවශ්‍ය කරුණක් බව ය. කිසියම් වැදගැම්මක් නැති රජවරුන් ද ලක්දිව රජ කර ඇත. ආර්ථික වර්ධනය පමණක් සාකච්ඡාවට භාජන කිරීම වැදගත් බව ඔහු අවධාරණය කරයි:
‘කිසියම් ශීල ගුණයක් ගැන හෝ අධාර්මික චරිතයක් ගැන හෝ කීර්තියට හෝ අපකීර්තියට හෝ පාත‍්‍ර වුණු බව මිස අන්කිසි අතකින් වැදගැම්මකට නැති බොහෝ රජවරුන්ගේත් බිසෝවරුන්ගේත් නම් සඳහන් කිරීම පවා අවශ්‍ය යැයි ඔහු සලකා නැත. එසේ වුවත් ඔහු අතීත ජනයාගේ ජීවන ක‍්‍රමය හා පාලන ක‍්‍රමය ගැනත් අද දවසේ පවා මෙරට බොහෝ සිංහල ජනයාගේත් ද්‍රවිඩ ජනයාගේත් ජීවිතයට පදනම් වී පවතින ආර්ථික ක‍්‍රමය කෙමෙන් කෙමෙන් හැඩගැසණු පිළිවෙළ ගැනත් යම් යම් කරුණු ගෙන හැර පෑමට වෑයම් කොට ඇත. වෙනත් ලංකා ඉතිහාස පොත්පත් කිසිවෙක මෙතෙක් දක්නට නොලැබුණු මේ නවාංගය නිසා ඔහුට ප‍්‍රශංසා කළ යුතු වේ. රසවත් පණ්ඩිත කෘතියක් වූ මේ ග‍්‍රන්ථය ඔහුගේ මේ පරිශ‍්‍රමයේ ප‍්‍රතිඵලයයි. මේ පොත බහුල ලෙස පරිශීලනය කෙරේවා යි ප‍්‍රාර්ථනා කරමි’
කොළඹ විශ්වවිද්‍යාල විද්‍යායතනයේ ඉතිහාසය පිළිබඳ මහාචාර්යවරයාගේ නිර්දේශය මත ලංකාවේ පාසල් පද්ධතියට සිංහල සහ ඉංග‍්‍රීසි මාධ්‍යයන්ගෙන් ඇතුළු කළ මේ ග‍්‍රන්ථය ගුරු ශිෂ්‍ය දෙපක්ෂයේ ම අවධානයට, ඇගයීමට හා පිළිගැනීමට ලක් වීම ප‍්‍රශ්න කළ යුතු නැත.
අපේ උරුමය කෘතිය මගින් මෙන්ඩිස් උත්සාහ ගෙන ඇත්තේ ලංකාවේ වැඩවසම් අර්ථ ක්රමයක් පැවති බව තහවුරු කිරීම ය. එහි දී ඔහු භාවිත කරන උපක‍්‍රමය වන්නේ වැඩවසම් සමාජ මූලයන් පිළිබඳ සකච්ඡා කිරීම නො ව එංගලන්තයේ සහ ලංකාවේ පැවති වෙනත් සමානකම් කිහිපයක් පිළිබඳ තොරතුරු පැවසීම ය. ඒ මගින් ආධුනික විද්‍යාර්ථීන් යථාර්ථයෙන් පිටමං කිරීමට ඔහු දැරූ උත්සාහය සාර්ථක වූ ආකාරය වර්තමානයේ විශ්වවිද්‍යාල පද්ධතියේ බොහෝ ආචාර්ය මහාචාර්යවරු පවා මේ මිථ්‍යාව පදනම් කරගෙන තම පර්යේෂණ පැවැත්වීමෙන් ම සනාථ වේ.
මහාචාර්ය පේක්මන් විසින් සඳහන් කරන ලද වැඩකට නැති රජවරුන් තම ඉතිහාස ග‍්‍රන්ථයෙන් ඉවත් කර දමා ආර්ථිකය ක‍්‍රමයෙන් හැඩගැසුණු ආකාරය දැක්වීමට ආචාර්ය මෙන්ඩිස් ඉදිරිපත් කළ කරුණු වැඩවසම් ක‍්‍රමයට අදාළ ඒවා දැයි සැලකීම වටී. අපේ උරුමය 1 කෘතියෙහි මධ්‍ය යුගයේ එංගලන්තය නම් වූ 14 පරිච්ෙඡදයෙහි ආදි ඉතිහාසය හැඳින්වීමේ දී මධ්‍යතන යුගය අවසානය දක්වා එංගලන්තයේ ඉතිහාසය සමහර කරුණු අතින් ලංකාවේ ඉතිහාසයට බොහෝ සෙයින් සමාන බවත් දෙරටෙහි ඉතිහාසය වෙනස් වන්නේ දෙරට අත්දැකීම් ලබාගත් ආසන්න රටවල් වෙනස් වීම නිසා බවත් සඳහන් කරයි. ආධුනික පාඨකයන් වෙත තමන් විසින් ඉදිරිපත් කරනු ලබන කරුණු තහවුරු කිරීම සඳහා ඔහු දක්වන්නේ අපූරු උත්සාහයකි. ‘ලංකාවේ පළමු කොට වාසය කළ මිනිසුන් වැද්දන් වැනි මිටි මිනිසුන් වූවා සේ ම එංගලන්තයේ ද පළමු කොට ම වාසය කළේ කළු කෙස් ඇති මිටි මිනිසුන් ජාතියකැයි’ දක්වමින් පාලනයට හෝ ආර්ථිකයට හෝ කිසිදු ඍජු බලපෑමක් හෝ සබඳකමක් නො වූ අවස්ථා ගණනාවක් සංසන්දනය කරමින් එංගලන්තයේ ක‍්‍රියාත්මක වූ වැඩවසම් ක‍්‍රමය විග‍්‍රහ කර ඇත. එහි දී ‘වැඩවසම් ක‍්‍රමය හා වෙළඳාම දියුණුව’ නම් වූ අනුමාතෘකාවට පිවිසෙන්නේ මෙසේ ය:
‘මධ්‍යම යුගයේ දී ලංකාව ආණ්ඩු කරනු ලැබූ සැටි ඔබ දැනට ම අසා තිබේ. පාරවල් එතරම් නොතිබුණු බැවිනුත් තිබුණු ස්වල්පය පවා අබලන් ඒවා බැවිනුත් කලකෝලාහල කාලවල දී රජවරුන්ට වහා ම රටවැසියන්ට පිහිට වන්නටත් එහා මෙහා යන්නටත් නොහැකි වූ බව ඔබට මතක ඇත. එක එක ගමේ කටයුතු බලාගන්නට ගම් සභාවක් තිබුණු බවත් ඔබට මතක ඇත. එංගලන්තයේ ජනයා වාසය කළේ ගම්වල ය. මුල දී එක එක ගම ඒ ගමේ කටයුතු බලා කියා ගත්තේ ය.’
වැඩවසම් අර්ථ ක‍්‍රමයේ පදනම හෝ එහි මූලික ලක්ෂණ හෝ නොදක්වා එංගලන්තයේ සහ ලංකාවේ ගම් පැවති බවත්, ගමෙහි ගම්සභාවක් මගින් පාලනය ගෙන යාමත් දක්වමින් ඉතා සූක්ෂම ආකාරයෙන් ලංකාවත් එංගලන්තයත් අතර පරිපාලන සමානකම් තිබූ බවක් තහවුරු කිරීමට උත්සාහ ගෙන ඇත. මධ්‍යතන යුගයේ අබලන් පාරවල් තිබීම නිසා කලකෝලහලවල දී වැසියාට පිහිට වීමට රජුට නොහැකි වූ බව සඳහන් කරමින් එංගලන්තයේ ගම් සමග ලක්දිව ගම් සමාන කිරීමට යත්න දරා ඇත. මෙහි දී රාජ්‍ය පාලනය පිළිබඳ තොරතුරු නොදැක්වීමට ප‍්‍රවේසම් වන රචකයා ඉන් අනතුරු ව එංගලන්තයේ රජු පහළ වීමත්, රජු භූමියේ හිමිකරු බවට පත් වීමත් හුදෙක් ප‍්‍රජා සේවයක් ලෙසින් හැඳින්වීමට උත්සාහ ගනිමින් ‘වැඩවසම් ක‍්‍රමය යි කියන ලද්දේ මේ ජීවන ක‍්‍රමයටය’ යනුවෙන් සඳහන් කරයි. ඉදිරිපත් කරන ලද කරුණු ආධුනික පාඨකයින් නොමග යවන සුලු ය. එයින් ලක්දිව ද වූයේ වැඩවසම් ක්රමයක් ය යන්න ඒත්තු යාම වැළැක්විය නොහැකි ය. ඉන් අනතුරු ව වැඩවසම් ක‍්‍රමයට අදාළ නො වන දෙරටෙහි මාලිගා සහ බලකොටු පිළිබඳ සැසඳීමක යෙදෙන්නේ ලක්දිව ද වැඩවසම් ක්රමයක් වූ බවට එය ද හේතුවක් ලෙස ගම්‍ය වෙන ආකාරයෙනි:
‘සිංහල රජවරුන් තමන්ගේ අගනුවරවල් වටේ පවුරු ඉදිකර වූ බවත් කලකෝලාහල කාලවල දී තම ආරක්ෂාව සඳහා සීගිරිය වැනි පර්වත-බළකොටු පිහිට කොට ගත් බවත් ඔබට මතක ඇත. ඉංග‍්‍රීසි අධිපතීහු සතුරන්ගෙන් ආරක්ෂා වීම පිණිස මාලිගා-බළකොටු ඉදිකරගත්තෝ ය. සාමාන්‍යයෙන් ඉංග‍්‍රීසි මාලිගා-බළකොටු ඉදි කරන ලද්දේ කඳු උඩ ය….’
සීගිරිය බළකොටුවක් බවට පත් කර එය එංගන්තය හා සම කිරීමෙන් ලංකාවේ පැවති තත්ත්වය එංගලන්තය හා සම කිරීමෙහි කිසිදු සාධාරණත්වයක් නොමැත. මේ ආකාරයෙන් එංගලන්තයේ රජවරුන්ට එරෙහි වූ ප‍්‍රභූන් පිළිබඳ ව ද නගර නිර්මාණය වීම, රෝමානු කතෝලික පල්ලිය හා රාජ්‍ය සම්බන්ධය ආදිය ලංකාව සමග සසඳමින් කරුණු ඉදිරිපත් කරයි. එසේ කරුණු දක්වා පාඩම අවසානයේ ‘මධ්‍ය යුගයේ දී එංගලන්තයේ පැවති ආණ්ඩු ක‍්‍රමය ඒ කාලයේ දී ලංකාවේ පැවති ආණ්ඩු ක‍්‍රමය සමග සංසන්දනය කරන්න’ යනුවෙන් අභ්‍යාස ප‍්‍රශ්නයකට පිළිතුරු සැපයීමට යොමුකර වීමෙන් ඉදිරිපත් කරන ලද මිථ්‍යා දැනුම තහවුරු කීරීමට අවස්ථාව සලසා ගෙන ඇත.
අදාළ පරිච්ඡ්‍ෙඡ්දයේ දී එංගලන්තයේ පැවති වැඩවසම් ක‍්‍රමයේ මූලික ම අංගයක් වූ ශ‍්‍රමය සූරාකෑමට ලක් වූ වහලුන්/ප‍්‍රවේණි දාසයන්ගේ දුඃඛදායක ජීවන ක‍්‍රමය පිළිබඳ එක ම වැකියක් හෝ ඇතූළු නොකිරීමට ප‍්‍රවේශම් වී ඇත. මහාචාර්ය පේක්මන්ගේ නිර්දේශයෙහි පරමාර්ථය කුමක් දැයි මෙයින් මනා ව පැහැදිලි වේ.
එංගලන්තයේ රජු පහළ වන්නේ වැසියා ආරක්ෂා කිරීමේ අධ්‍යාශයෙන් බවත්, එය ජන සම්මතයෙන් ඇති වූවක් බවත් අවධාරණය කරන අතර රාජ්‍යත්වය ස්ථාවර වීමෙන් අනතුරු ව එය ජන පීඩක ක‍්‍රමක් වූ ආකාරය දක්වන්නේ නැත. ඒ වෙනුවට රජවරුන් පිළිබඳ විද්‍යාර්ථියාට ලබා දෙන්නේ පහන් හැඟීමකි:
‘එහෙත් පිටරටවලින් පැමිණි සතුරන් නිතර ම පාහේ පහර දෙන්ට පටන් ගත්විට රට වැසියෝ තම ආරක්ෂාව සඳහා බලසම්පන්න අධිපතියෙකුගේ පිහිට සොයා යන්නට වූහ. මේ අධිපතිහූ වැසියන් ආරක්ෂා කර ඊට ප‍්‍රත්‍යුපකාර වශයෙන් ඔවුන් ලවා තමන්ගේ වැඩපල සහ යුද්ධත් කරවා ගත්තෝ ය.’
වැඩවසම් මිථ්‍යාවේ අතරමං වීම – 1935 වර්ෂයේ පටන් ශ්රී ලාංකේය ඉතිහාසය මේ ලෙසින් සාවද්‍ය අර්ථකථනයට භාජන කර පාසල් අධ්‍යාපනයට ඇතුළු කිරීම නිසා මෙයින් අනතුරු ව ශ්රී ලංකාවේ වැඩවසම් ක්රමයක් වූයේ යැයි උපකල්පනය කරමින් දේශීය සංස්කෘතිය අරභයා වූ සාවද්‍ය මතවාද ඉදිරිපත් වූ අවස්ථා රාශියකි. මෙය වඩාත් බලවත් ව කැපී පෙනෙන්නේ සම්භාව්‍ය සාහිත්‍ය නිර්මාණ හැඳින්වීමේ දී සහ විචාරයේ දී ය. ඇතමෙකුට අනුව සීගිරි ගී ජනකවි ය. පන්සිය පනස් ජාතක පොත හැඳින්වීමේ දී එය ජනකථා සංග‍්‍රහයක් ලෙස හඳුන්වා දීමට කැමැත්තක් දක්වන්නෝ ද වෙති. නූතන කෙටිකථා ලක්ෂණ ජාතක කථාවෙහි අන්තර්ගත වේය යන්න ද තවත් එවන් මතයකි.
සම්භාව්‍ය සිංහල ගද්‍ය සාහිත්‍යයෙහි ප‍්‍රකට ලක්ෂණයක් වන්නේ එය ශ්‍රෝතෘන් සඳහා නිර්මාණය වීම යි. එයට හේතුව ලෙසින් ඉදිරිපත් කෙරෙන මූලික තර්කය වන්නේ භික්ෂූන් වහන්සේටත් ප‍්‍රභූවරුන්ටත් පමණක් පැරණි ශ්රී ලාංකේය අධ්‍යාපනය සීමා වූ බැවින් සාමාන්‍ය ජනයා සාක්ෂරතාවෙන් තොර වූ බව ය. එබැවින් සාක්ෂරතාවෙන් තොර සමාජයක අවශ්‍යතා සැපිරීමට ශ්‍රොතෲ සාහිත්‍ය නිර්මාණකරණයක් ඇති වූ බව ය. ලාංකේය සමාජය සාක්ෂරතාවෙන් තොර වූයේ යැයි උපකල්පනය කෙරෙන්නේ මෙහි වැඩවසම් සමාජයක් වූයේ ය යන මිථ්‍යාවෙහි පිහිටීම නිසා ය.
ලක්දිව සිංහල වැසියා සාක්ෂරතාවෙන් යුතු වූයේ ය. අනුරාධපුර යුගයේ සිට මහනුවර යුගය දක්වා වූ කාලය පරීක්ෂා කිරීමෙන් මේ පිළිබඳ මනා වැටහීමක් ලබා ගත හැකි වේ. සීගිරි කැටපත් පවුරේ ලියවී ඇති කුරුටු ගී මේ සඳහා මනා වූ නිදර්ශන වේ. ඡන්දස් සහ අලංකාර පිළිබඳ මනා දැනුමක් ඇති අය විසින් ලියා ඇති මේ පද්‍ය කාව්‍යමය ගුණයෙන් අනූන ය. රජවරුන්, රැජනියන්, ඈපාවරුන්, සේනාපතිවරුන්, අධිකාරීන් සහ වෙනත් රාජ්‍ය නිලධාරීන්, භික්ෂූන්, වෛද්‍යවරුන්, ආචාර්යවරුන්, යහන්ගොව්වන්, වෙළෙන්දන්, ගෘහිනියන් සහ අතවැසියන් විසින් ලියන ලද ගී මෙහි දක්නට ඇත. මේ අනුව සමාජයේ සෑම තරාතිරමකට ම අයත් පිරිසක් මේ කවි ලියා ඇති බව පැහැදිලි ය. එයින් කියැවෙන්නේ අනුරාධපුර යුගයේ ලක්දිව සමාජයේ කිසිදු භේදයකින් තොර ව අධ්‍යපනයෙහි නිරත වීමට සියල්ලන්ට අවකාශ තිබූ බවත්, ජනයාගේ සාක්ෂරතාව ඉතා දියුණු තත්ත්වයක තිබූ බවත් ය.
පාලි රසවාහිනිය ආශ‍්‍රයෙන් ලියැවුණු සද්ධර්මාලංකාරයෙහි දැක්වෙන උත්තරෝලිය වස්තුවෙහි ද අනුරාධපුරයේ අධ්‍යාපනය පිළිබඳ සඳහනක් වේ. එකල මේ ලංකාද්වීපයෙහි මනුෂ්‍යයෝ තම පස් හැවිරිදි කුමාරවරුන් තමතමන්ගේ විභාවානුරූප ව නොයෙක් ආභරණයෙන් සරසා මහත් වූ මංගල්‍ය‍යෙන් ශික්ෂා ග‍්‍රහණය පිණිස ගුරුගෙදරට පමුණුවා අධ්‍යාපනය ලබා දීමේ සිරිතක් වූ බව ඉන් කියැවෙයි.
ලක්දිව අධ්‍යාපන ක‍්‍රියාවලිය මන්දගාමී වූ අවධියක් වූ මහනුවර රාජධානි සමයේ පවා සාමාන්‍ය ජනයා අධ්‍යාපනය කෙරෙහි ඉමහත් සැලකිල්ලක් දැක්වූ ආකාරයත් දරුවන් ඒ සඳහා උනන්දු කර වූ ආකාරයත් වදන්කවි පොතෙන් ප‍්‍රකට වේ:
අල්ලට සිඟවත් රස නැති කැවිලි කකා -වල් කොළ බිම අතුට නිදි නොලැබ දුක් තකා – කල් ගිය රෙදි වැරලි ඇඳ දැලි කුණෙන් වකා -ඇල්මෙන් අකුරු උගෙනිව් ඉදිරි වැඩ තකා
පූර්වෝක්ත පද්‍යයෙන් ඉදිරිපත් කෙරෙන්නේ සාමාන්‍ය ජනයා වෙත කෙරෙන ආරාධනයකි. දරිද්‍රතාවේ පතුලෙහි සිටිය ද අනාගතය උදෙසා ඇල්මෙන් අධ්‍යාපනයෙහි නියැලීමට යොමු වන ලෙස කරන නියමයක් මෙහි ප‍්‍රකට වේ. එසේ අකුරු ඉගෙනීමේ ප‍්‍රතිඵලය උසස් වේ. ලබනා දැනුම සොරුන්ට, රජුන්ට හෝ රදලයින්ට උදුරා ගැනීමට නොහැකි ය. ස්වාභාවික ආපදාවකින් හෝ උගත මනා ශිල්පය නැති වී නොයයි:
තිබූ තැනක සොර සතුරන් ගත නොහෙ නා – එසැඩ මනාවත් වතුරෙන් වල නොහෙ නා – කෝප වුවත් රජ මැතිඳුන් ගත නොහෙ නා – උගතමනා සිල්පය මයි මතු රැකෙ නා
රජ මැතිඳුන්ට මෙන් ම සාමාන්‍ය ජනයාට ද නුවර යුගයේ දී අධ්‍යාපනය ලැබීමේ වරප‍්‍රසාදය හිමි ව තිබු බව මෙයින් පැහැදිලි වේ. එසේ හෙයින් ලාංකිකයෝ සාක්ෂරතාවෙන් වියෝ නො වූහ. එසේ හෙයින් පූර්වෝක්ත අර්ථ කථනයෙන් සම්භාව්‍ය සිංහල සාහිත්‍ය අවප‍්‍රමාණ කර ඇත.
සිංහලයෙහි අසන්නන් සඳහා කෘති නිර්මාණය වන්නට හේතු වූයේ අතීතයේ ග‍්‍රන්ථ නිෂ්පාදනයෙහි වූ දුෂ්කරතාවන් ය. පුස්කොළ පදනම් වූ ලේඛනය ඒ පිළිබඳ මනා පුහුණුවක් වූ අය විසින් ම කළ යුතු විය. මූල කෘතියෙහි පෙළ ඉතා ප‍්‍රවේශමෙන් වර්ණයෙන් වර්ණය පුස්කොළ පොත් ලියන්නන් විසින් පූස්කොළයේ කපනු ලැබිය යුතු විය. මෙය කල්ගත වන එසේ ම ආයාසකර කාර්යයක් විය. සද්ධර්මරත්නාවලිය වැනි දීර්ඝ ගද්‍ය කාව්‍යයක් පිටපත් කිරීමට ගත වන කාලය සලකා බලන විට අතීතයේ විසූ ලේකඛයෝ මේ දුෂ්කරතාව ජය ගැනීම සඳහා අසන්නන් සඳහා වූ සාහිත්‍යයක් නිර්මාණය කිරීමට පෙලඹුණු බව පැහැදිලි වේ. ඒ විනා අකුරු දත් අය විසින් අකුරු නොදත් අය උදෙසා කියැවීමට ලියූ බවට කරන ප‍්‍රකාශ යටත් විජිත චින්තනයෙන් ඔද්දල්වූ ප‍්‍රකාශයන් ම ලෙස පිළිකෙව් කළ යුතු වේ.
යුරෝපීය වැඩවසම් සමාජයේ ප‍්‍රවේණි දාසයන්ට අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අයිතියක් නොතිබිණ. එබැවින් ඔවුන්ගේ කලාව ගුණාත්මක භාවයෙන් හීන විය. අපරදිග ජාතීහු වැඩවසම් ප‍්‍රවේනි දාසයන්ගේ කලාව ජන සම්ප‍්‍රදාය ලෙසින් හැඳින්වූහ. එහි දී ඔවුන් විසින් භාවිත ගායන, නර්තන, සංගීත ආදී කලාංග හැඳින්වීමේ දී ‘ජන’ යනුවෙන් විශේෂණයක් භාවිත විය. ඒ ජනකවි, ජනගායනා, ජනනැටුම් ආදී වශයෙනි. ජන සම්ප‍්‍රදාය පිළිබඳ මේ සංකල්පය ලක්දිවට බලපවත්වන්ට පටන් ගත්තේ යටත් විජිතවාදී චින්තනයෙන් ෙමාට්ට වූ උගතුන්ගේ අන්ධානුකරණයේ ප‍්‍රතිඵල ලෙසිනි.
මහනුවර යුගයට අයත් පද්‍ය සාහිත්‍යය ඇගයීමේ දී ද වැඩවසම් මිථ්‍යාව ප‍්‍රමුඛත්වයක් ගෙන තිබේ. එහි දී තත් යුගයේ පද්‍ය කාව්‍ය චූල සම්ප‍්‍රදාය ලෙසින් හෝ එසේ නොමැතිනම් ජනකවි සම්ප‍්‍රදායට අයත් ලෙසින් හෝ වර්ගීකරණය කෙරෙයි. මෙහි දී විදුර, වෙස්සන්තර වැනි ජාතක කාව්‍යයන් සහ යශෝදරාවත වැනි විදග්ධ කාව්‍ය ජනකවි හෝ චූල කාව්‍ය නමින් හැඳීන්වීම වර්තමානයේ ඇටුවම් බැසගත් පිළිලයක් බවට පත් ව ඇත. ඇතැම් අවස්ථාවක ගුත්තිල කාව්‍යය ජනකවියේ ආභාසයෙන් ලියැවුණක් ලෙස ද, කාව්‍යශේඛරය විදග්ධ සහ ජන සම්ප‍්‍රදායයන් අතර මංමුලා වූවෙකුගේ නිර්මාණයක් ලෙසින් ද හැඳින්වේ.
සිව්පද කාව්‍ය ආකෘතිය ජනප‍්‍රිය භාවිතයට පත් වන්නේ ගම්පල රාජ්‍ය සමයේ සිට ය. මහනුවර සමයේ දී එය වඩාත් ජනප‍්‍රිය වූ අතර කොට්ටේ යුගයේ පැවති සම්භාව්‍ය ලක්ෂණ කිසියම් ප‍්‍රමාණයකින් මහනුවර යුගයේ දී අඩු වීමක් ප‍්‍රකට වේ. එය පොදුවේ සමකාලීන සමාජ ආර්ථික සහ දේශපාලන හේතු මත සිදු වූවක් විනා ජනකවි සම්ප‍්‍රදායක් ලෙසින් ඇති වූ නිර්මාණකරණයක් නො වේ.
ජනකවිය හැඳින්වීම සඳහා වර්තමානයේ භාවිත අර්ථ දැක්වීම වන්නේ සාක්ෂරතාවක් නොමැත්තන් විසින් පවසන ලද, මුඛපරම්පරාවෙන් පැවතෙන අලිඛිත කාව්‍ය සම්ප‍්‍රදායයක් ලෙසිනි. මේ යෙදුම වූ කලි වැඩවසම් සමාජයේ ප‍්‍රවේණි දාසයන්ගේ සම්ප‍්‍රදාය හැඳින්වීම සඳහා ඉංග‍්‍රීසි භාෂාවෙහි භාවිත FOLK TRADITION ආශ‍්‍රයෙන් සිංහලට සකස් කරගත් වදනකි. ජනකවිය යන යෙදුම ලිඛිත සිංහල භාෂාවෙහි ප‍්‍රකට ව භාවිතයට පැමිණෙන්නේ 1935 වර්ෂයේ පටන් ය. ගුණපාල මලලසේකර සහ වෛද්‍ය ඩබ්ලියු. ඒ. සිල්වා විසින් සංගෘහීත සිංහල ජනසම්මත කාව්‍ය නම් කෘතියෙහි මුල් වරට සිංහල සාහිත්‍යයේ අන්තර්ගත ඇතැම් පද්‍ය ජනකවි ලෙසින් වර්ගීකරණය කර ඇත. ඒ පිළිබඳ ව ඔවුහු මෙසේ පවසති:
‘මේ වනාහි ලක්දිව රාජකීය ආසියාතික සමිතිය මගින් සිංහල ජනසම්මත කාව්‍ය එකතු කොට පළ කිරීමට අදහස් කරන ලද පොත් පන්තියේ පළමු වන පොතයි. ඉතිරි කොටස් යථා කාලයේ දී ප‍්‍රසිද්ධ කරනු ලැබේ. මේ පොත් සකස් කිරීමේ දී අපේ බලාපොරොත්තුව වූයේ සිංහල ජනතාව අතර නොයෙක් පළාත්වල තවමත් නොනැසී පවත්නා ජනකවි රැස්කොට තැබීමයි.’
සංස්කාරකවරුන් විසින් ජනකවි ලෙසින් රැස්කරනු ලැබ ඇත්තේ ඡන්දස් සහ අලංකාරයන්ගෙන් සමන්විත වූ විදග්ධ සම්ප‍්‍රදායේ පද්‍යයන් ය. මේ පද්‍ය සංග‍්‍රහ කිරීමේ දී භාවිත කළ විවිධ මූලාශ‍්‍රය අතර කොළඹ ජාතික කෞතුකාගාරයේ තිබී හමු වූ පොත් කිහිපයක් සහ වෛද්‍ය ඩබ්ලියු. ඒ. සිල්වාට අයත් පුස්තකාලයෙහි වූ පුස්කොළ පොත් ද වූ බව සඳහන් කිරීමෙන් පැහැදිලි වන්නේ ම ඔවුනට මූලාශ‍්‍රය ව පැවැතියේ ලිඛිත සාහිත්‍යයක් බව ය.
අධිරාජ්‍යවාදීන් සහ අධිරාජ්‍ය ගැත්තන් විසින් රෝප්‍ය ශ්රී ලංකාවේ වැඩවසම් මිථ්‍යාව නූතන සිංහල සාහිත්‍ය විචාරයට පිවිසෙන්නේ විසි වැනි සියවසේ මැද භාගයෙන් අනතුරු ව ය. විසිවැනි සිය වසේ හය වැනි දශකයේ දී විශ්වවිද්‍යාලයන්හි සහ උසස් අධ්‍යාපනය හැදෑරූ අය අතර ප‍්‍රකට ව පැවති ශාස්ත‍්‍රීය සඟරාවක් ලෙසින් සංස්කෘති සඟරාව හැඳින්විය හැකි ය. සිංහල මාධ්‍යයෙන් විශ්වවිද්‍යල අධ්‍යාපනය ඇරඹි මේ යුගයේ දී සිංහල භාෂාවෙන් දැනුම ලබාගැනීමට අවශ්‍ය ප‍්‍රකාශන දුබල වූ බැවින් විවිධ විද්වතුන් හා ආයතන මගින් ශාස්ත‍්‍රීය සඟරා ව්‍යාපාරයක් පවත්වාගෙන යනු ලැබූ අතර සංස්කෘති සඟරාව ඉන් ප‍්‍රමුඛත්වයක් ගෙන තිබිණ. වර්ෂ 1958 දී මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහගේ සාහිත්‍ය සේවාව ඇගයීම් වස් සංස්කෘති සඟරාවේ එක් කලාපයක් වික‍්‍රමසිංහ අංකය නමින් පළ විය. එම කලාපයෙහි අමරදාස වීරසිංහ අතින් ලියැවුණු වික‍්‍රමසිංහ නවකථාවේ විකාසනය නම් වු ලිපියෙන් (මේ ලේඛකයා දන්නා තරමින් ප‍්‍රථම වරට) වැඩවසම් මිථ්‍යාව සාහිත්‍ය විචාරය සඳහා එළි දැක්විණි. මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහගේ ජනප‍්‍රිය නවකථා තුනක් වන ගම්පෙරළිය, කලියුගය සහ යුගාන්තය පිළිබඳ හැඳින්වීමෙක යෙදෙන ලේඛකයා මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහ ලංකාවේ මධ්‍යම පන්තියේ ප‍්‍රභවය, වර්ධනය සහ බිඳ වැටීම මේ නවකතා මගින් නිරූපණය කර ඇතැ යි සඳහන් කරයි. එහි දී ඔහු ලක්දිව පැවතියේ වැඩවසම් අර්ථ ක්රමයක් බව පවසයි.
‘මධ්‍යම කාලීන පාරම්පරික ජීවිතයේ (=රදල වැඩවසම් ක‍්‍රමයේ) පිරිහීයාමත් සමග බටහිර ධනවාදයේ ආක‍්‍රමණයෙන් පැනනගින වර්තමාන මධ්‍යම පන්තියේ උපතත් එය වැඩී, අනතුරු ව ගිලිහී ගොස් අනාගතයේ දී ඇති විය හැකි පන්ති විරහිත සමාජයක බීජයනුත් ගම්පෙරළිය නවකතාවේ විෂයට අයත් වේ’
මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහගේ තුන්ඈඳුතු නවකථාවලින් එවැනි අදහසක් පළ නො වන අතර එහි ඇත්තේ මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහ තත් සමාජයේ ඇතිවෙමින් පැවති දෘශ්‍යමානය නිරීක්ෂණය කිරීමක් පමණි. මෙහි දී වීරසිංහ වැඩවසම් ක‍්‍රමය හඳුන්වන්නේ මධ්‍යකාලීන පාරම්පරික ජීවිතය යනුවෙනි. මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහගේ ගම්පෙරළිය නවකථාව හැඳින්වීමේ දී ‘මධ්‍යකාලීන පාරම්පරික ජීවිතය’ යන්න පුනපුනා ඉදිරිපත් කරන ලේඛකයා කොග්ගල පිහිටි මහ ගෙදර මෙම නවකථාවේ කේන්ද්‍රස්ථනය බවත්, එය පිරිහුණු ‘මධ්‍යකාලීන පාරම්පරික ජීවිතය’ ක‍්‍රමයෙන් විනාශ වන ආකාරය අ`ගවන ප‍්‍රබල සංකේතයක් ලෙසින් ද, නන්දාගේ රෝගී තත්ත්වය විග‍්‍රහ කරමින් එය කයිසාරුවත්තේගේ ආර්ථිකය පිරිහීම එක් අතකින් ද, ‘මධ්‍යම කාලීන පාරම්පරික ජීවිතය’ රෝගී වන ආකාරය සංකේතාත්මක ව අනිත් අතින් ද ඉදිරිපත් කරන බවත්, නන්දා සහ ජිනදාසගේ විවාහය ද ‘මධ්‍යම කාලීන පාරම්පරික ජීවිතය’ තම ආත්ම ආරක්ෂාව සඳහා තවදුරටත් දැරූ වෑයමක් ලෙස ද හඳුන්වයි. ජිනදාසට දාව නන්දා ලැබූ දරුවා මියයාම වුව ද සංකේතානුසාරයෙන් පිරිහුණු ‘මධ්‍යම කාලීන පාරම්පරික ජීවිතයයේ’ අප‍්‍රාණිකත්වය ප‍්‍රකාශ කරන බව ද සඳහන් කරයි. මේ ලෙසින් ‘මධ්‍යම කාලීන පාරම්පරික ජීවිතය’ පිළිබඳ ව මේ ලිපියේ තවත් අවස්ථා හතක දී අවධාරණයෙන් සඳහන් කරයි.
මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහගේ ගම්පෙරළිය නවකථාවට පාදක වූ සමාජ පසුබිමට මෙසේ වැඩවසම් ක්රමයක් ආරෝපණය කිරීමෙන් සිදු වූයේ වැඩවසම් මිථ්‍යාව තවදුරටත් පෝෂණය වීමයි. ශ්රී ලංකාවේ වැඩවසම් මිථ්‍යාව සම්භාව්‍ය සිංහල සාහිත්‍ය විචාරයේ දී ද ඉන් පසු කාලයේ භාවිත ව ඇත. උම්මග්ග ජාතකය සඳහා කරන ලද විචාර ග‍්‍රන්ථයක් වූ උමංදා පිවිසුම නම් වු කෘතියෙහි ලංකාවේ සහ ඉන්දියාවේ වැඩවසම් ක්රමයක් වූ බව අවධාරණය කරයි:
‘උමංදාව වනාහි පැරණි සිංහල ගද්‍යාවලියෙහි වැදගත් ස්ථානයක් දරන කෘතියකි. වැඩවසම් සමාජයේ රාජසභාශ‍්‍රිත යථාර්ථය එහි රසාත්මක ආකාරයෙන් ගැබ් වේ. මේ නිබන්ධයෙන් අපේක්ෂා කරන්නේ ඒ බව පහදා දීමයි’
තත් කෘතියෙහි කර්තෘවරු උමංදාවෙහි කාලගෝල ප‍්‍රශ්නය විග‍්‍රහ කරමින් ‘තමා සිත් ගත් සිය රක්ෂාවරණය සැපයීමෙහි පොහොසත් වූ අඟුටු මිට්ටෙකුට පමණක් නො ව කණෙකුට කොරෙකුට පවා බැතිබර ව සිටීම වැඩවසම් සාමාජයේ ස්ත‍්‍රීන්ගේ සිරිතක් බවත් වැඩවසම් චර්යා ධර්මයක ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙසින් උදුම්බරා දේවිය කුරිරු දරුණු පිලිස්තීනුවෙකුට පුද දෙන ලද බවත් අවධාරණය කරති. එසේ ම එම කෘතියේ අවසන් පරිච්ෙඡ්‍දයෙහි දැඩි ලෙසින් අවධාරණය කරන්නේ උම්මග්ග ජාතකයෙන් නිරූපණය වන්නේ වැඩවසම් රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රය අභියෝගයට ලක් වූ කාල පරිච්ඡෙදයක යථාර්ථය බවයි. එහි දී උමංදාවට පාදක ව රාජ්‍ය පරිපාලනය වැඩවසම් පාලනයක් බව හුවා දක්වයි එසේ ම මේ කෘතියෙහි ලක්දිව පැවතියේ ද වැඩවසම් පාලනයක් යැයි දක්වා ඇත:
‘කවර වධ හිංසා සීමාකම් දුෂණ සහ අක‍්‍රමිකතා මධ්‍යයේ වුව ද වැඩවසම් රාජ්‍ය ආරක්ෂා කිරීමටත්, ස්ථාපිත චර්යා ධර්මයන්ගේ මුල් නොසිඳීමට වග බලාගැනීමටත්, අවුරුදු දහස් ගණනක් මුළුල්ලේ පෙරදිග ක්‍ෂත‍්‍රියයන් හා බ‍්‍රාහ්මණයන් විසින් පැලපදියම් කරන ලද සම්ප‍්‍රාදාය විය. අවිහිංසාවාදී පදනමක පිහිටා ලක්දිව රජකම් කළ සිරිසඟබෝ, ආමණ්ඩ ගාමිණී වැනි නරපතියෝ වැඩවසම් පාලකයන් වශයෙන් මුළුමනින් ම අසාර්ථක වූවා පමණක් නො ව සිය ජීවිතවලට ද අහිමි වූහ’
නූතන ස්වදේශික පඬිවරුන් විසින් ලක්දිවට වැඩවසම් ක්රමයක් ආරෝපණය කරනු ලැබුව ද අධිරාජ්‍යවාදී යටත් විජිත පාලන සමයේ ලක්දිව සේවය කළ වෛද්‍ය ජෝන් ඩේවි පවසා ඇත්තේ ශ්රී ලංකාවේ වැඩවසම් ක‍්‍රමය පිළිබඳ ලාඤ්චනයකුදු දැකගත නොහැකි බවයි. ලක්දිව වැඩවසම් ක්රමයක් වූයේ යැයි අදහා විවිධ ලේඛකයින් විසින් ඉදිරිපත් කර ඇති මේ මිථ්‍යා පිළිගැනීම නිසා සිංහල සංස්කෘතියට බලවත් අසාධාරණ අර්ථ ගැන්වීමක් සිදු ව ඇත. එසේ ම යටත් විජිත චින්තනයෙන් ලත් ආභාසයෙන් ජී. සී. මෙන්ඩිස් ඇතුළු ලේඛකයන් විසින් ලංකාවේ ප‍්‍රතිෂ්ඨාපිත වැඩවසම් මිථ්‍යාව ප‍්‍රතික්ෂේප කිරීමට මේ කාලයයි. තත් මතවාදය නිසා සිංහල සාහිත්‍ය ක්‍ෂෙත‍්‍රයේ කවරනම් මිථ්‍යා මතවාද නිර්මාණය කර ඇත්දැයි සොයා බලා ඊට නිසි පිළියම් යෙදීම අත්‍යවශ්‍ය කාර්යයක් බව සඳහන් කළ යුතු ව ඇත.